Ik wiet niet maar waor ik dat vor et eerst oorde, maar et is er bij oens in eus vervolgens ineblieven. As er iene mij of m’n vrouwe anduit as papa of mama, kregen ze dat as reactie. Tugen oenze dochter oefden we dat niet te zeggen, die zeen alteed al va in moe. Totdat ze op skoel ging, toen kwam ze in ien keer mit vreemde woorden an in die ad ze niet van de juffrouw. Papa in mama was snel ofelaard, maar ze et et nou ok wel ers over “sneeuw” bijvuurbield. Dan doen ik maar net of ik er niet begreep.
Dat taol verangert is inkelt maar goed. Dat beteaket dat et lift in dat dut de Urker taol nog volop. Maar et verwaotert ok in dat vin ik toch wel jammer. Kiengeren rennen snel tuugenwoordig, in plaos van dat ze gank vliegen. In woorden as damie, smuuige in lare oor je steeds minder.
Et gebeurt ok vaker dat “papa’s in mama’s” erluis kiengeren expres niet opvoeden mit Urkers. Soms dink ik dan ok nog dat ze de Nederlandse les beter an de juffen in measters over kunen laoten. Maar ok as et wel goed got, is dat vaak tot et punt dat de kiengeren wat verkeerds doen. Want et skelden got oftig over in et Urkers.
Dan zien je goed dat bij taol een bult gevoel komt kieken. Je kuunen dingen zeggen, niet zeggen of net effen angers zeggen in dat et allemaol effect op degiene waor je mie praoten. In je begrepen eenkanger et best as je dezelfde taol praoten. Vuurige week zeen ik tuugen een Ingelsman, over een collega die arreges angers is goon warreken: “He is no longer with us.” De Ingelsman skeut in de lach in een Deuser die erbij zat ad niks in de gaten.
Er zit dus verskil tussen wat iets beteakent in oe et overkomt, of wat et gevoel erbij is. Iets overbringen got vaak et best in et makkelijkst in de taol waormie je opegruuid binnen. Toch wordt er in et dagelijks leven niet vuul in et Urkers eskrieven. Wat er wel is binnen vaak vertaolingen van biebelboeken, psalmen in korte veraolen. Van die leste soort eawen we gelokkig ok steeds maar originelen. Maar alledaagse dingen zien je niet vuul.
Skreeven doen je om iets over te bringen. Dat kan vor jezelf wezen of vor een anger. In as je publiek Urkers is, waoromme zou je dan op z’n vreems skreven?
Vaak dinkt volk dat et lastig is om Urkers te skreeven, maar volgens mij is et vor een bult minsen juust makkelijker dan vreems. Je zitten inkelt mit de spelling, dat is nog wel ers een utdaging. Vor dat de mieste minsen inkelt praoten in et Urkers, eawen er een bult wel een starke miening over de spelling. De gemoederen kuunen ooge oplopen as de oa/ao discussie losbarst in is et nou bêbe of beabe? Gien mins et zich ooit zo drok emaakt om de Nederlandse spelling in et is niet asof de ofspraken vor die taol nou alteed vor de aand leggen.
Want euteandelijk is spelling ofspraak. Zolange er duidelijke riegels binnen kan iederiene daornaor kieken. Dat makt et ollemaol net effen wat makkelijker. In gelokkig eawen we daor gewoen wat vor. Urk et een bult stichtingen in et zou bijna raor wezen as er niet iene zich biezig ul mit taol. Stichting Urker Taol et om te elpen bij et skreeven een skreefweezer opesteld. Die slut an bij de riegels de we al kinnen van et vreems in er is over nao-edocht duur minsen die er ok echt verstaand van eawen.
Dus as de spelling dan ok gien punt is, roon ik an om et gewoen te prebieren. As je willen lotten wieten dat je laoter in eus koemen, kan je een berichien sturen: “Ik ben nog op kantoor en kom dus wat later thuis. Ik houd van je schat, tot snel.” Maar dat zou je angers nooit zeggen. As je et in et Urkers doen mist de vertaolslag in komt et gelik angers over: “Wacht nog maar effen mit arpels skellen, Jan komt wier niet an een eande. As ik eerst maar an iene van je lekkere karbenaadjes zit.”
Ik skreef in et Urkers om vast te leggen wat ik op een bepaold moment edoon eaw. As ik dat terogge lees eaw ik aarder et gevoel wat ik toen ok ad, dan dat ik etzelfde doen op z’n vreems. In de vertaoling rakt altoos wat kweet. In vertaolen is wel wat je doen. Et begint bij et Urkers. In et gevoel wat ik eaw bij die taol, mit z’n eagen klanken, utdrokkingen in nuances, kreeg ik bij gien angere taol.